مدت مطالعه: ۴ دقیقه
۸ آوریل ۱۸۵۹ سالروز تولد ادموند هوسرل (Edmund Husserl ) بنیانگذار روش پدیدارشناسی است . بر این اساس بر آن شدیم به مناسبت این روز و با توجه به اهمیت نگاه پدیدارشناسانه در امر آموزش مطلبی در این خصوص تهیه کنیم .
نگاه پدیدارشناسانه بر این فرض استوار است که برداشتها و ادراکات انسان به هنگام مشاهده و فهمیدن پدیدهها نسبی است و پدیدهها به آن صورت که واقعا وجود دارند مشاهده و فهمیده نمیشوند بلکه آنطور که از صافی ذهن انسان عبور میکنند دریافت و ادراک میشوند. بر این اساس رویکرد پدیدارشناسی که بر دو وجه نگرش و روش استوار است در پی این است که پدیدهها آنطور که واقعا وجود دارند ادراک شوند نه آنطور که بر انسان تجلی مییابند . بنابراین لازم است برداشتها و ادراکات و قضاوتهای شخصی خود را در پرانتز گذاشته و آنها را به طور قطعی فرض نکنیم و گیرندههایمان را بازبگذاریم تا بتوانیم اطلاعات و دریافتهای بیشتر و درستتری از محیط و پدیدهها داشته باشیم . چگونگی این امر خود بحث مفصلی میطلبد.
اما آنچه که در اینجا مطرح است این است که نگاه پدیدارشناسانه چه تاثیری در تعاملات و ارتباطات افراد در فضای آموزشی دارد. برای تمام کسانی که در حوزه ی آموزش فعالیت میکنند و به نوعی تسهیلگر، مربی، معلم و… هستند؛ حتما پیش آمده که درارتباط با مخاطبان خود (یادگیرندگان) در موقعیتهایی قرار بگیرند که لازم است قضاوت و ارزیابی و اقدام و عمل متناسب با آن شناخت و قضاوت داشته باشند . موقعیتهایی مثل بدخلقی، پرخاشگری، لجبازی، انزوا و … که توسط مخاطب ( یادگیرنده / کودک ) ایجاد میشود و مستلزم رفتار و پاسخ درستی از جانب تسهیلگر آموزشی است، همگی میتواند به مثابهی یک امر پدیدارشناسانه نگریسته شود.
در چنین مواردی قضاوت و شناخت ناکافی نه تنها راهگشا نخواهد بود بلکه در مواقعی میتواند آسیبزننده باشد؛ حتی گاهی میتواند فضا را برای مخاطب برای جور دیگر بودن و رفتار دیگر داشتن ببندد و مخاطب / یادگیرنده نتواند قابلیتها و استعدادهای وجودی خود را به ظهور و بروز برساند.
بنابراین لازم است شناختهای خود را قطعی فرض نکنیم و جایی برای اطلاعات بیشتر و درستتر باقی بگذاریم. برای این کار لازم است اقدام مبتنی بر شناخت و قضاوت خود را تا حد ممکن به تاخیر بیندازیم تا اطلاعات بیشتری از آن پدیده (در این جا انسان) به دست آوریم و بر پایهی آن تصمیم درست و رفتار سازندهای داشته باشیم. همچنین نگریستن به پدیدهی مورد نظر از زاویهی بستر تاریخی، اجتماعی و روانشناختی آن میتواند در جهت دریافت و شناخت درست و بیشتر مفید و موثر واقع شود.
دکتر آیدین آرتا در ویدویی که به پیوست گذاشته شده است به خوبی مبانی زیستی و فلسفی لزوم پرداختن به نگاه پدیدارشناسانه را توضیح می دهد. همچنین در ادامه منابعی برای مطالعه و آشنایی بیشتر با مبحث پدیدارشناسی ارائه میشود .
- ایدهی پدیده شناسی، ادموند هوسرل، ترجمه: عبدالکریم رشیدیان، نشر علمی فرهنگی
- درآمدی بر پدیدارشناسی، رابرت ساکالوفسکی، ترجمه: محمدرضا قربانی، نشر گام نو
- پدیدارشناسی، دیوید وودراف، ترجمه: مسعود علیا، دانشنامهی فلسفه استنفورد، نشر ققنوس