مدت مطالعه: ۴ دقیقه
مقدمه
در این نوشته به معرفی دوره نقاشی خلاق با رویکرد فلسفه برای کودک که توسط مریم رضوانی‌نیا و محبوبه کریمی فرهاد طراحی شده است، می‌پردازیم. گروه سنی، مدت زمان هرجلسه، اهداف دوره، موضوعات فلسفی و توضحات تکمیلی در رابطه با این دوره در ادامه می‌آید. طرح درس‌های مربوط به این دوره در نوشته‌های بعدی منتشر خواهد شد.
گروه سنی: ۵ تا ۸ سال ( دو گروه ۵ تا ۶ سال و ۷ تا ۸ سال)
مدت زمان هر جلسه: ۱ ساعت
اهداف دوره
- پرورش قدرت تفکر
- پرورش خلاقیت
- توانایی برقراری ارتباط بین پدیده ها
- تحلیل پدیده ها
- همکاری و کار تیمی
- توانایی برقراری ارتباط و قدرت بیان
موضوعات فلسفی:
- شناخت
- خوشبختی
- اراده
- حق
- بلندپروازی
- مِلاک
- جهان
- تخیل
- ظاهر
- حیوان
- آزادی
- فکر
توضیح دوره
مبانی فلسفه برای کودک اساسا با هدف افزایش قدرت تفکر و تحلیل در کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد . به طور معمول تفکر در خصوص موضوعات انتزاعی مانند : خدا، جنگ، صلح، مرگ، زندگی و … را از کودکان حدود ۱۱ تا ۱۲ سال انتظار داریم و سعی می‌کنیم در دوره‌های فلسفه‌ای که مخصوص آن‌ها طراحی می‌شود، درک این مفاهیم از طریق گفت‌و‌گو، داستان‌پردازی و نمایش اتفاق بیفتد.
در گروه سنی مد نظرِ این طرح، یعنی کودکان پیش آمادگی تا دوم دبستان سعی شده با تلفیق فعالیت‌های جذاب و مورد علاقه آن‌ها با موضوعات فلسفی، کودکان را به تفکر بیشتر و استفاده‌ی موثرتر از قوای خلاقیت و تحلیل در آینده تشویق کنیم.
بی شک هنر جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان است و والدین همواره سعی دارند با فراهم کردن پیش نیازهای مالی و موقعیت لازم، توجه به هنر را در رشته های مختلف در کودکان پرورش دهند. کلاس‌های نقاشی، نمایش، موسیقی، آواز و … از جمله‌ی این آموزش‌ها هستند. اما آنچه که لازم است پیشتر در هنر مورد توجه قرار گیرد، نه مهارت یک کودک شش ساله در خلق یک اثر هنری با تعریف معمول خود، بلکه افزایش توانایی تفکر آن‌ها به عنوان یک هنرمند است.
یک هنرمند، یک قاضی، معلم و یا یک پزشک، پیش از هر مهارتی نیاز به پرورش قوای تحلیل و برقراری ارتباط معنا‌دار میان مفاهیم و پدیده‌ها دارد. امری که با انتقال صرف دانش و مهارت در دوره‌های آموزشی، مدارس و سایر کلاس‌های تقویتی کودکان، مورد اجحاف واقع شده است.
ما در این دوره و دوره‌های تکمیلی نمایش خلاق و فلسفه برای کودک، سعی داریم با گره زدن دنیای تخیل کودکان با مفاهیم فلسفی مرتبط در قالب فعالیت‌ها و گفت‌و‌گو‌های ساده و مناسب سن آن‌ها، کودکان را به تفکر خودآگاه، احساس نیاز به خلاقیتِ بیشتر و درک متقابل تشویق کنیم.
این دوره از دو بخش هنری و فلسفی تشکیل شده است. که در بخش تمرین‌های هنری آشنایی کودکان با رنگ‌ها و احساسات، لوازم متنوع نقاشی و همچنین کسب مهارت و دست‌ورزی‌های مناسب این دوره سنی در هنر نقاشی، اتفاق می افتد. خلاقیت در دیدن و تنوع در انتخاب به چالش کشیده می‌شود و بیان مفهموم با زبان تصویر تمرین می‌شود.
در بخش مفهومیِ دوره، از رویکرد آموزشی “فیلیپ کم” در خصوص بحث‌های فلسفی برای کودکان و با استفاده از موضوعات شش گانه کودکان فیلسوف ” اسکار برنی فیه” و سوالات مطرح شده درمورد هریک از آن‌ها استفاده می‌کنیم. این موضوعات عبارتند از :
- خوشبختی
- شناخت
- من
- آزادی
- زندگی
- زیبایی و هنر
که هر بخش دارای سوالات اساسی خود بوده و با سوالات و گفت‌و‌گو‌های جزئی‌تر به درک مفهوم کمک می‌کند. پیش روی در بحث توسط این سوالات و نحوه استفاده از آن بر عهده مهارت‌های تسهیلگر این دوره گذاشته شده است.
ما با توجه به نوع فعالیت (هنری- نقاشی) و گروه سنی کودکان (۵ تا ۸ سال)، موضوعاتی را گلچین کرده‌ایم که شناخت و تفکر درباره آن را می‌توان از کودکان این گروه سنی انتظار داشت. نمونه‌هایی از این سوالات جهت آشنایی بیشتر:
- چه چیزی زیباست؟ (ملاک)
- آیا قهرمان می‌شوی؟(بلندپروازی)
- آیا خوشبختی؟(خوشبختی و بدبختی)
- از کجا می‌دانی که خوشبختی؟(شناخت)
- آیا هرکاری که می‌خواهی می‌توانی انجام دهی؟( آزادی- اراده)
زمان بحث‌های دسته جمعی با توجه به گروه سنی مدنظر بیش از ده دقیقه نخواهد بود و بخش اعظم گفت‌و‌گو‌ها را در جریان فعالیت‌ها و با مهارت خود تسهیلگر به انجام می‌رسانیم. البته زمان‌های در نظر گرفته شده برای هر فعالیت، بنا به تشخیص تسهیلگر تا حدود ۵ دقیقه قابل جابجایی است.
در پایان این دوره، نگاه ما از دادن موضوع تفکر به کودکان، به سمت یافتن موضوع توسط خود آن‌ها تغییر می‌کند.
مرحله بعد از این دوره، نمایش خلاق با رویکرد فلسفه برای کودک است که در آن علاوه بر مهارت‌های نمایشی مانند فن بیان، افزایش اعتماد به نفس، خلاقیت و… سایر موضوعات فلسفی بیان می‌شود و یا برخی از موضوعات قبل تمرین و از جنبه‌های دیگر بررسی می‌شود.
در نوشته‌های بعدی طرح درس های مختلف این دوره منتشر خواهد شد.
