نظریه تاریخی – اجتماعی ویگوتسکی

چهار دقیقه در مورد نظریه تاریخی-اجتماعی ویگوتسکی بخوانیم.

در این نوشته سعی می کنیم به طور خلاصه در رابطه با نظریه تاریخی-اجتماعی ویگوتسکی معرفی داشته باشیم. بدیهی است معرفی و شناخت هر چه بهتر این نظریه نیاز به مطالعه و بررسی کامل این نظریه دارد.

ویگوتسکی عقیده داشت ما باید چگونگی تعامل نیروهای رشد درونی و فرهنگی و تعامل این نیروهای متضاد را درک کنیم. وی بر اساس الهام از نظریات مارکسیسم عقیده داشت که درک انسان تنها بر اساس بافت تاریخی-اجتماعی محیط امکان پذیر است.

در این زمینه او عقیده داشت که انسان دارای دو فرآیند ذهنی نخستین یا کارکردهای نخستین و کارکردهای عالی است.

کارکردهای نخستین :

• بین انسان و حیوان مشترک هستند.
• مثل توجه اولیه، غیرارادی هستند. 

کارکردهای عالی : 

• از تحول فرآیندهای نخستین حاصل می شود.
• مختص انسان اند.
• تحت عوامل اجتماعی-فرهنگی اند.
• توسط ابزارهای روانشناسی مانند زبان ایجاد می شوند.

ویگوتسکی در زمینه گفتار عقیده داشت: مهم ترین ابزار روانشناختی گفتار است. که در سه مرحله شکل می یابد.

• گفتار بیرونی: در تعاملات کودک بادیگران اشاره به اشیا غائب دارد. با صدا بیان می شود و حالت امری دارد.
• گفتار خودمحورانه (خصوصی): مرحله انتقال گفتار بیرونی به درونی است. حدودا بین سه تا هفت سالگی است و در آن کودک با صدای بلند با خودش حرف می زند. پیاژه این مرحله را چندان با اهمیت نمی دانست.
• گفتار درونی: کودک بی صدا فکر می کند و خودگویی های بی کلام دارد.

تعاریف:

ZPD : منطقه تقریبی رشد است. تفاوت بین سطح کنونی یا سطح رشد واقعی کودک و سطحی که بالقوه می تواند به آن برسد ZPD گویند.

داربست زنی (سکوزنی): نخستین بار توسط برونر به کار برده شد. ویگوتسکی عقیده داشت برای حرکت در ZPD می توان از داربست زنی استفاده کرد. یعنی هدایت یادگیرنده توسط فردی که از او آگاه باشد.

نکات:

نکته ۱: 

• روش ویگوتسکی اکتشافی-کمکی است.
• روش آموزشی پیاژه اکتشافی است.
• روش آموزشی برونر اکتشافی هدایت شده است.

نکته ۲:

• از نظر پیاژه رشد مقدم بر یادگیری است.
• از نظر ویگوتسکی زیان و تفکر دو فرآیندی هسند که به طور همزمان با هم رشد می کنند و در حدود دو سالگی منحنی آن ها به هم می رسند.

نکته ۳:

• پیاژه بر تعامل دنیای فرد و دنیای فیزیکی تایید دارد.
• ویگوتسکی بر تعامل کودک و محیط اجتماعی اش بیشتر تاکید دارد.

نکته ۴:

• برونر بر یادگیری مارپیچی اعتقاد دارد. یعنی اول مطالب ساده را یاد می گیریم و سپس مطالب دشوار را توسط یک فرد هادی فرا می گیریم.

نظریه ها و مطالب روانشناسی بیشتر را در اینجا ببینید.