۴ دقیقه در رابطه با کتاب روشهای سوادآموزی بزرگسالان بخواینم.
تعلیم و تربیت در صد سال گذشته تغییرات چشم گیری کرده است، روشهای نوین آموزشی، بروز شدن‌های پی در پی کتاب‌ها و روشهای تربیتی، تحقیقات علمی و هزاران تغییر دیگر.
حتی اگر بگویید که تغییرات آموزش و پرورش در ایران از کیفیت لازم برخوردار نبوده، اما این را با جرات می‌توان بیان داشت که هدف و بودجه اصلی در آموزش و پرورش هر کشوری صرف تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان می‌شود که البته این امر طبیعی و منطقی است. اما مسئله اصلی ناشناخته بودن و غفلت از آموزش بزرگسالان است. در ایران طبق آخرین آمارها، ما بیش از ده میلیون نفر بی‌سواد داریم که در رده سنی بین ۱۰ تا ۴۹ سال قرار دارند، یک فرد بی‌سواد در دنیای مدرن یک فرد مرده محسوب می‌شود چرا که به سادگی به حاشیه رانده شده و وارد چرخه‌ی فقر می‌شود.والدین بی‌سواد اغلب کودکان بی‌سواد دارند و بی‌سوادی به طور چشم‌گیری افراد را در سطوح مختلف محروم نگاه می دارد. زهرا صباغیان یکی از افرادی است که در ایران در این زمینه فعالیت م کند، کتاب روشهای سوادآموزی بزرگسالان نوشته‌ی ایشان از کتاب‌های مهم در این زمینه است.
بخش‌های مختلف کتاب روشهای سوادآموزی بزرگسالان
با وجود این‌که اغلب بخش‌های این کتاب در زمینه‌ی سوادآموزی است اما بخش اول این کتاب به آموزش بزرگسالان می‌پردازد و توضیح می‌دهد که آموزش بزرگسالان یک پدیده‌ی حیاتی در قرن ماست که با سوادآموزی متفاوت بوده و در واقع سوادآموزی بخشی از آموزش بزرگسالان محسوب می‌شود.
خصوصیات بزرگسالان و تفاوت آموزش آن‌ها با خردسالان
در بخش دوم کتاب روشهای سوادآموزی بزرگسالان با عنوان خصوصیات بزرگسالان و تفاوت آموزش آن‌ها با خردسالان به بررسی ویژگی‌های بزرگسالان می‌پردازد، یکی از مسائلی که در این فصل از کتاب به خوبی به چالش کشیده می‌شود مسئله‌ی ناتوانی در یادگیری در سنین بزرگسالی است. زهرا صباغیان توضیح می‌دهد که این یک گزاره‌ی غلط در باور عمومی است و دلیل آن این مسئله است که ما اغلب برای آموزش بزرگسالان از روشهای تعلیم و سنجشی استفاده می‌کنیم که در واقع مختص کودکان و نوجوانان است. درست است که به نوعی می‌توان گفت که سرعت یادگیری و تغییر کودکان و نوجوانان بیش‌تر از بزرگسالان است اما یادگیری بزرگسالان بنا به تجارب آن‌ها وسعت و عمق پیدا می‌کند و می‌توان گفت که بزرگسالان یادگیری عمیق‌تری دارند.
روشهای تعلیم مهارت خواندن و نوشتن
بخش سوم این کتاب درباره‌ی روشهای تعلیم مهارت خواندن و نوشتن است، در این فصل علاوه بر تعریف دقیق و درستی که از خواندن و نوشتن می‌شود به انتخاب روش تدریس به عنوان بخش مهمی از برنامه ریزی برای سواد آموزی بزرگسالان می‌پردازد. مسئله‌ی اصلی در سوادآموزی بزرگسالان به خصوص در کشورهای جهان سوم عدم وجود منابع لازم و کافی برای تهیه و تنظیم طرح درس‌هایی متناسب با نیاز بزرگسالان است، و همین مسئله باعث می‌شود که اغلب کلاس‌های سوادآموزی از کیفیت و جاذبه‌ی کافی برخوردار نباشد و حتی بعضا سوادآموزان را کلافه کرده و باعث شود که آن‌ها فکر کنند که توانایی یادگیری ندارند.
سوادآموزی با تکیه بر ابعاد عملی خواندن و نوشتن
در بخشی از فصل چهارم کتاب با عنوان سوادآموزی با تکیه بر ابعاد عملی خواندن و نوشتن آمده است که ” پس از جنگ جهانی دوم، تغییرات و تحولات عظیمی از نظر اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در سطح جوامع پدید آمد و پیشرفت‌های سریعی در زمینه‌ی علوم و فناوری حاصل شد. مردم به تدریج متوجه این حقیقت شدند که سوادآموزی سنتی، با ابعاد و مفاهیم خاص خود، نمی‌تواند نقش موثری در دگرگون کردن شرایط و موقعیت سیاسی، اجتماعی یا اقتصادی‌شان ایفا کند. زیرا چیزی بیش از فرا گیری خواندن و نوشتن لازم بود تا به انسان در ایجاد تحولات مطلوب در محیط زیستش و دستیابی به اهداف خاص خود کمک کند. از این رو موضوع و شیوه‌ی سوادآموزی عملی که فلسفه و اهدافی وسیع‌تر داشت، مطرح شد؛ به این امید که با استفاده از آن بتوان به میزان رشد و پیشرفت افراد و گروه‌های مختلف با تجارب، سابقه ذهنی، شغل، حرفه، تمایلات و انگیزه‌های متفاوت کمک کرد. در این شیوه عملی بودن یا تابعی بودن آموزش بدین معناست که سوادآموزی، از ابعاد و هدف‌های دیگری به غیر از خواندن و نوشتن تبعیت می‌کند و استفاده عملی از مهارت‌های سواد مورد توجه است.”
سوادآموزی با تاکید بر ابعاد اجتماعی و آگاه‌سازی
در فصل پنجم کتاب روشهای سوادآموزی بزرگسالان به موضوع سوادآموزی با تاکید بر ابعاد اجتماعی و آگاه‌سازی می پردازد و توضیح می‌دهد که این شیوه ارتباط نزدیکی با سوادآموزی تابعی یا عملی دارد. در این شیوه از آموزش به سوادآموزی به عنوان یادگیری خواندن و نوشتن صرف توجه نمی‌شود بلکه سوادآموزی را روشی می‌داند که در طی آن به فرد آموزش می‌دهد که خودش را بخشی از تاریخ جامعه و توانمند در تغییر وضعیت خویش ببیند.
سوادآموزی بزرگسالان در عصر دیجیتال
سوادآموزی بزرگسالان در عصر دیجیتال عنوان فصل ششم کتاب را به خود اختصاص داده است که به لزوم یادگیری در استفاده و درک فضای وسایل الکترونیکی و آنلاین پرداخته است.
بررسی استراتژیک و سازمانی سوادآموزی
فصل هفتم و هشتم کتاب روشهای سوادآموزی بزرگسالان نیز به بررسی استراتژیک و سازمانی سوادآموزی می‌پردازد که فصل هفتم آن به طراحی برنامه‌های سوادآموزی بزرگسالان و فصل هشتم کتاب را به بررسی نقش و رسالت دولت در پیشبرد اهداف سوادآموزی بزرگسالان می‌پردازد، کتاب دیگری نیز از همین نویسنده با عنوان آموزش جامع سازمانی با رویکرد آموزش بزرگسالان وجود دارد که به طور مفصل و گسترده‌تری به این بحث می‌پردازد.
جمع بندی
اما در آخر آن‌چه که به نظر خیلی مهم می‌آید این نکته است که آموزش بزرگسالان باید با دقت و توجه بیش‌تری شخصی‌سازی شده یعنی متناسب با نیازهای بزرگسالان باشد و تدریس بزرگسالان به هیچ عنوان نباید همان زمینه یا طرح درس‌های مخصوص کودکان و نوجوانان باشد.
در بخش معرفی کتاب سایت تسهیلگر می‌توانید با سایر کتاب‌ها آشنا شوید.
