مدت مطالعه: ۵ دقیقه
درک، پذیرش و احترام به تفاوت‌ها، ارزش‌هایی هستند که پیشرفت آن را از آینده جامعه بشری انتظار داریم. در کودکان هنگامی که احساس کردن و دیدن تفاوت‌ها آغاز می‌شود، دقیقا زمانی است که می‌توانیم امیدوار باشیم با شکل‌گیری پذیرش و درک عمیق ماهیت این تفاوت‌ها در تجربیات زندگی و آموزشی آن‌ها این مفهوم به یک باور درونی تبدیل شود.
معمولا کتاب‌های کودک باکیفیتی که به این ارزش می‌پردازند سعی دارند با تکیه بر فضای محبت، مهر و دوستی حاکم بر داستان‌ها، کودک را در پذیرش و کسب آرامش نسبت به تفاوت‌های خود و دیگران همراهی کنند.
در ادامه پیشنهادهایی از این دسته به همراه معرفی کوتاهی از کتاب اورده شده است.
کتاب هزار وجبی
- گروه سنی: سه تا هشت سال
- نویسنده: مهسا جلیلی کمالیان
- تصویرگر: علیرضا گلدوزیان
- نشر: شکوفه
هزاروجبی یک زرافه کوچک است که گردن بلندی دارد. شاید هزاروجبی قبول کرده است که با بقیه فرق دارد و به درد هیچ کاری نمی خورد…
اما تفاوت ها می توانند در واقع ویژگی به حساب آیند…
این کتاب به کسب آرامش درونی و پذیرش تفاوت های خود با دیگران تاکید دارد. در این نگاه قرار نیست تفاوت ها دیده نشود. قرار است پذیرفته و حتی کشف شود.
کتاب من هم بغل می‌خواهم
- گروه سنی: سه تا نه سال
- نویسنده: جان آ.رووه
- تصویرگر: ایو تارلت
- مترجم: ماندانا نارنجی‌ها – حسام سبحانی تهرانی
- نشر: مبتکران
من هم بغل می‌خواهم، داستان یک جوجه تیغی کوچک است که به دلیل متفاوت بودنش و تیغ‌هایی که دارد، کسی او را بغل نمی‌کند. او هرجا که می‌بیند دیگران، یکدیگر را بغل کرده‌اند، دلش می‌خواهد کسی او را بغل کند.
اما سرانجام کسی هم پیدا می‌شود که جوجه‌تیغی را بغل کند. کسی که اوهم به دلیل دیگری متفاوت است و جامعه با او نامهربانی می‌کند.
این داستان هم، مانند بسیاری از داستان‌هایی با درونمایه مشابه، به اهمیت مهربانی و محبت در جامعه تاکید دارد و در داستانی کودکانه، ساده و بامزه، نشان می‌دهد که امکان دارد حواسمان به آدم‌های اطرافمان که شاید به خاطر تفاوت‌هایشان غمگین هستند، نباشد. و آن‌ها را تنها بگذاریم.
کتاب نردبان
- گروه سنی: نه تا دوازده سال
- نویسنده: کامبیز کاکاوند
- تصویرگر: نازلی تحویلی
- نشر: شباویز
نردبان، داستان سیاره‌ای است که مردم آن قصد دارند به ماه برسند. یکی از اعضای این سیاره با بقیه متفاوت است و دست و پای چوبی او باعث شده که از بقیه فاصله بگیرد. مردم برای رسیدن به ماه قصد دارند نردبانی درست کنند. و برای اینکار بدون توجه به عاقبت آن، درخت ها را قطع می‌کنند. و وقتی به سراغ دوست چوبیشان می‌روند که به چوب‌های بدن او نیاز دارند. این رفتار خودخواهانه‌ی مردم سیاره عاقبت خوبی برای آن‌ها ندارد.
در این کتاب شاید بیش از تفاوت‌ها، توجه به دنیایمان و مردمان آن را به ما گوشزد می‌کند. و نشان می‌دهد که چگونه خودخواهی در رسیدن به یک هدف بدون توجه به دیگران مهر و زندگی را ریشه‌کن می‌کند. شاید لازم باشد گاهی اوقات با تاکید بر مهربانی و دوستی در جامعه نسبت به یکدیگر پذیرش و احترام را پدید آوریم.
کتاب خفاش دیوانه
- گروه سنی: سه تا نه سال
- نویسنده: جین ویلسن
- تصویرگر: تونی راس
- مترجم: معصومه انصاریان
- نشر: شکوفه
داستان خفاش دیوانه، روایت جنگلی است که روزی یک خفاش وارد آن می‌شود. حیوانات جنگل تا به حال چنین موجود متفاوتی را ندیده بودند. و حرف‌های عجیب خفاش برایشان تازه بود. خفاش همه چیز را برعکس می‌دید. دریا و چمن‌زار را بالای سرش و ابرها را زیر پای خود می‌دید. همین باعث می‌شد که حیوانات او را دیوانه بخوانند.
اما حیلی زود معلوم می‌شود دلیل دیوانه خواندن خفاش ناآگاهی حیوانات جنگل درمورد این موجود است و جغد جنگل، آن‌ها را راهنمایی می کند. این کتاب به وضوح درمورد تفاوت دیدگاه هرشخص، متناسب با ویژگی‌ها و زندگی او صحبت می‌کند. و اشاره مستقیمی به تاثیر عدم آگاهی بر پذیرش تفاوت‌ها دارد.
کتاب من، گرگ، شکلات
- گروه سنی: شش تا دوازده سال
- نویسنده: دلفین پرت
- تصویرگر: دلفین پرت
- مترجم: مرجان حجازی‌فر
- نشر: شکوفه
این کتاب درمورد رابطه عجیب یک پسربچه با یک گرگ متفاوت است. در آغاز، گرگ باعث تعجب پسربچه می‌شود و رفتار عجیب او باعث دوستی آن‌ها می‌گردد. چه کسی گرگی که نمی‌تواند کسی را بترساند و یا حتی گوشت بخورد را قبول دارد. آیا چنین گرگی ویژگی خاصی دارد؟
این کتاب سعی کرده است با کمک گرفتن از تصاویر زیاد و لحظه به لحظه، ذهن خلاق کودکان را به کار بگیرد و متنی که از زبان پسربچه داستان را بازگو می‌کند نیز به کمک خلق این داستان شگفت‌انگیز درمورد تفاوت و دوستی عمیق دو شخصیت آمده است.
شاید این کتاب اولین برخورد کودکان کوچک‌تر با داستانی فصل‌بندی شده باشد که در عین حال اختصار و کوتاه بودن قصه نیز حفظ شده است تا مناسب گروه سنی پایین تر نیز باشد. طنز و شیرینی اتفاقات این دوستی عجیب نیز ویژگی دیگر داستان من، گرگ و شکلات است.
کتاب المر
- گروه سنی: شش تا نه سال
- نویسنده: دیوید مک‌کی
- تصویرگر: دیوید مک‌کی
- مترجم: هورزاد عطاری
- نشر: موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان
المر یک فیل است. اما با بقیه فیل‌ها فرق دارد. او قرمز است، نارنجی است، سبز است، آبی است و … اما خود المر از این‌که با بقیه متفاوت است خوشحال نیست و یک روز صبح فیل‌ها را ترک می‌کند. در داستان المر خبری از فیل‌های نامهربان نیست که مدام تفاوت المر را به رخش بکشند. داستان المر درمورد پذیرش در درون خود ماست.
فیل‌ها المر را دوست دارند. چون المر رنگی است، شوخ طبع است و لبخند می‌زند. فیل‌ها همه‌ی ویژگی‌های المر را باهم می‌بینند. المر هم با زندگی در کنار این جامعه ویژگی‌های خود را شناخته است و برای رسیدن به شادی و آرامش همه، از آن‌ها استفاده می کند.
گاهی بازنمایی فضایی که آرامش و دوستی را نمایش می‌دهند، خود به تنهایی می‌تواند ذهن کودکان را برای پذیرش تفاوت‌ها چه در خود و چه در دیگران آماده کند.
کتاب یک چیز دیگر
- گروه سنی: سه تا نه سال
- نویسنده: کاترین کیو
- تصویرگر: کریس ریدل
- مترجم: نسرین وکیلی
- نشر: مبتکران
یک چیز دیگر، با بقیه متفاوت است. اما نمی‌تواند این تفاوت را بپذیرد. و دوستی ندارد. اتفاقی که برای او می‌افتد، می‌تواند ذهن او را درمورد پذیرش تفاوت‌ها تغییر دهد. یک چیز دیگر در خانه ی او را می‌زند که او هم متفاوت است.
حالا یک چیز دیگرِ ما در ارتباط با یک چیز دیگر می‌تواند مقابله با این نگاه را از بیرون تماشا کند. و بازهم دوستی و ارزش‌های آن، مایه‌ی اصلی این پذیرش و درک آن هاست.
بخش معرفی کتاب کودک در شبکه تسهیلگران آموزشی با توجه به کتابخانه موسسه بهشت اندیشه‌های کودکان آغاز شده است. این نوشته و سایر نوشته‌های مربوط به این بخش به مرور بروزرسانی می‌شود.
